Hùng vĩ xứ núi Tri Tôn - Vĩnh Thông

Nằm cách chợ Tri Tôn khoảng 1 km là ngọn núi Tà Pạ, còn gọi là Chưn Num, mang vẻ đẹp hoang sơ và ký bí. Trên núi có chùa Khmer cổ Chưn Num với kiến trúc độc đáo. Dưới chùa là hồ Tạ Pạ lung linh bên triền núi. Nước hồ rất trong và mát, cây cối in bóng xuống làm cho nước có màu xanh lục như một mặt cẩm thạch khổng lồ. Xung quanh được bao bọc bởi các chỏm đá cao thấp không đều, nhiều cột đá mang hình thù kỳ dị. Không ai nghĩ rằng khung cảnh tráng lệ đó lại có từ những dấu vết khai thác đá còn sót lại.

Tại đây, bạn cũng có thể ngắm “ruộng bậc thang” mà không cần phải đến Tây Bắc. Dưới núi Tà Pạ là những ô ruộng với nhiều màu sắc khác nhau, chỗ thì chín vàng, chỗ còn xanh non mơn mởn. Đứng ở Tà Pạ, bạn có thể nhìn thấy những cánh đồng thướt tha, những dãy núi chập chùng đón gió, xa xa là những hàng cây chạy dài chừng như không bao giờ tận. Mây trên núi và sương khói của đồng bãi hòa quyện vào nhau làm khung cảnh thêm kỳ ảo. 

Bên cạnh núi Tà Pạ là núi Tô. Tên núi bắt nguồn từ tiếng Khmer là Ktô, người Việt gọi là núi Tô hay núi Ông Tô, lại thi vị hóa thành núi Cô Tô, tên chữ là Phụng Hoàng sơn. Núi Tô nằm cạnh núi Tà Pạ, với những điểm đến như suối Vàng, suối Bạc, bàn chân tiên, vồ Hội, mũi Tàu, đồi Tức Dụp… Ngay ở chân núi có hồ Soài So là một hồ nước nhân tạo, diện tích khoảng 5 ha. Nguồn nước cung cấp chính cho hồ Soài So là suối Vàng và suối Bạc trên núi. Hai con suối chảy qua các vồ đá, khe núi rồi đổ về hồ. Hồ có tác dụng trữ nước phục vụ sinh hoạt của người dân trong vùng và được đầu tư khai thác du lịch.

Đường lên núi có độ dốc lớn, nhưng khá mát mẻ và yên tĩnh, ven đường có nhiều chùa miễu và những vườn cây trái xanh tươi. Trên đường lên núi, có một tảng đá in dấu bàn chân rất lớn gọi là “bàn chân tiên”, vì dân gian cho rằng đó là dấu chân của một vị tiên để lại. Ta có thể dừng chân ở chùa Bồng Lai hay chùa Vân Long để nghỉ mát và ngắm nhìn khung cảnh những cánh đồng xa xa. Tiếp tục lên vồ Hội - một khối đá khổng lồ nhô ra triền núi. Nơi đây không gian yên tĩnh, mát mẻ, là điểm lý tưởng để thưởng ngoạn toàn cảnh biên thùy Tây Nam. Ngoài ra, bạn còn có thể đến mũi Tàu - một tảng đá giống chiếc thuyền lớn, tương truyền ngày xưa nơi đây là biển, có một chiếc thuyền chìm ở đây rồi hóa đá. Trên đỉnh núi Tô có một hang sâu được gọi là Điện Kín.

Núi Tô có cấu tạo đặc biệt bởi hệ thống hang động ngầm dầy đặc, người địa phương gọi là lò ảng, mà tiêu biểu là đồi Tức Dụp. Nếu ví thế núi Tô như con chim phượng hoàng thì cái đuôi của nó chính là đồi Tức Dụp. Tên đồi bắt nguồn từ tiếng Khmer là Tưk Chup, với “tưk” là nước, “chup” là đêm hoặc thần thánh. Người xưa nghe tiếng nước chảy róc rách vào ban đêm rồi phát hiện ra suối, cũng có người cho rằng đây là nước của thần thần thánh nên không bao giờ cạn. Trong chiến tranh, đồi Tức Dụp là nơi trú ẩn của quân giải phóng, quân đội Mỹ nhiều lần đánh phá ngọn đồi nầy nhưng không thể. 

Từ thị trấn Tri Tôn, du khách tiếp tục theo tỉnh lộ 955 để đi về phía biên giới. Chùa Tam Bửu và Phi Lai là hai ngôi chùa nằm cạnh nhau, chung khuôn viên, thuộc thị trấn Ba Chúc (huyện Tri Tôn), được xem là tổ đình của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa. Đây là một tôn giáo bản địa ở An Giang do Đức Bổn Sư Ngô Lợi khai sáng. Đồng thời, đạo nầy còn gắn liền với phong trào yêu nước chống Pháp và khai hoang lập làng vào cuối thế kỷ XX.