VĨNH THÔNG
SÁCH XUẤT BẢN
Hùng vĩ xứ núi Tri Tôn - Vĩnh Thông
4/11/14
Là một tỉnh đồng bằng
ở phía Tây Nam đất nước, nhưng thiên nhiên đã có nhiều ưu đãi cho An Giang. Nơi
nầy vừa có nhiều sông ngòi kinh rạch “chảy ngang xẻ dọc”, vừa có đến 37 ngọn
núi và hàng chục ngọn đồi lớn nhỏ… Trong đó, huyện Tri Tôn là một trong những
điểm dừng chân mà người yêu thích du lịch khó có thể bỏ qua. Tri Tôn là vùng
đất cổ, ngày nay không chỉ có thế mạnh nhờ cảnh trí hấp dẫn mà còn có rất nhiều
chùa chiền, di tích, đặc sản và những huyền thoại được lưu truyền qua bao thế
hệ.
Chùa Xvayton là một ngôi chùa cổ của
người Khmer nằm ở trung tâm thị trấn Tri Tôn (huyện Tri Tôn). Tên của chùa hiện
có hai cách giải thích. Một cho rằng, Xvayton có dạng gốc là Sva Tong với “sva”
là khỉ và “tong” là níu kéo, do nơi đây xưa là rừng rậm có nhiều khỉ. Một cho rằng,
Xvayton có dạng gốc là Svay Tôn với “svay” là xoài và “tôn” là dây, do nơi đây
có xưa loài cây xoài dây. Dần dần người Việt gọi trại ra thành Xà Tón, rồi tạo
ra tên Hán Việt là Tri Tôn, trở thành nên huyện hiện nay.
Chùa được cất đơn sơ vào thế kỷ XVII,
đến năm 1896 được xây kiên cố với dáng dấp như hiện nay. Chùa có lối kiến trúc
tiêu biểu của văn hóa Khmer với nóc nhọn ba lớp mái, được trang trí hình tượng rắn thần Naga, biểu trưng cho sức
mạnh bất diệt. Trong chánh điện có nhiều tranh vẽ sự tích cuộc đời Đức
Phật trên vách tường. Trước chùa có hồ sen lớn và một tượng Phật lớn dưới bóng
cây lâm vồ trên trăm tuổi, có những hàng dừa rợp mát, tất cả tạo thành một
khung cảnh thanh thoát. Xung quanh chùa có nhiều tháp thờ được trang trí tinh xảo,
kiểu cách, trên đỉnh chạm hình thần Bayon bốn mặt. Do đó, chùa được báo
chí gọi là “đền Bayon của An Giang”.
Ngoài ra, chùa Xvayton còn xác lập Kỷ lục Việt Nam là ngôi chùa lưu giữ nhiều bộ kinh lá
nhất. Trong chùa hiện còn lưu giữ hàng trăm bộ kinh chép trên lá buông.
Đây là loại lá đặc biệt, có thể lưu giữ qua nhiều thế kỷ không bị mối mọt hay
côn trùng cắn phá, càng để lâu mặt lá càng bóng và chữ viết càng nổi rõ. Năm
2017, “Tri thức và kỹ thuật viết chữ trên lá buông của người Khmer” tại Tri Tôn
và Tịnh Biên được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Hồ Tà Pạ (Ảnh: Vĩnh Thông)
Nằm cách chợ Tri Tôn khoảng 1 km là
ngọn núi Tà Pạ, còn gọi là Chưn Num, cao 102 mét, chu vi trên 10 ngàn mét, mang
vẻ đẹp hoang sơ và kỳ bí. Trên núi có chùa Khmer cổ Chưn Num với kiến trúc độc
đáo. Dưới chùa là hồ Tạ Pạ lung linh bên triền núi. Nước hồ rất trong và mát,
cây cối xung quanh in bóng xuống làm cho nước có màu xanh lục như một mặt cẩm
thạch khổng lồ. Xung quanh được bao quanh bởi các chỏm đá cao thấp không đều,
nhiều cột đá mang hình thù kỳ dị. Không ai nghĩ rằng khung cảnh tráng lệ đó lại
có từ những dấu vết khai thác đá còn sót lại.
Tại đây bạn cũng có thể ngắm “ruộng bậc
thang” mà không cần phải đến Tây Bắc. Dưới núi Tà Pạ là những ô ruộng với nhiều
màu sắc khác nhau, chỗ thì chín vàng, chỗ còn xanh non mơn mởn. Đứng ở Tà Pạ bạn
có thể nhìn thấy những cánh đồng thướt tha, những dãy núi trập trùng đón gió,
xa xa là những hàng cây chạy dài chừng như không bao giờ tận. Mây trên núi và
sương khói của đồng bãi hòa quyện vào nhau làm khung cảnh thêm kỳ ảo.
Một góc núi Tô (Ảnh: Vĩnh Thông)
Núi Tô nằm cạnh núi Tà Pạ, cao 614
mét, chu vi trên 14 ngàn mét, là ngọn núi cao thứ hai ở An Giang. Núi có tên chữ là Phụng Hoàng sơn, còn được gọi là núi Ông Tô, lại được thi vị hóa thành núi Cô Tô. Ngay ở
chân núi có hồ Soài So, là một hồ nước nhân tạo chu vi khoảng 5 ha. Nguồn nước
cung cấp chính cho hồ Soài So là suối Vàng và suối Bạc trên núi. Hai con suối
chảy qua các vồ đá, khe núi rồi đổ về hồ. Hồ có tác dụng trữ nước phục vụ sinh
hoạt của người dân trong vùng và được đầu tư khai thác du lịch.
Men theo con đường khúc khuỷu lên
núi, bạn có thể đến tham quan “bàn chân tiên” - một tảng đá in dấu bàn chân rất
to, dân gian cho rằng đó là dấu chân của một vị tiên để lại. Ta dừng chân ở
chùa Bồng Lai nghỉ mát và ngắm nhìn khung cảnh những cánh đồng Tri Tôn xa xa, rồi
tiếp tục lên vồ Hội là một khối đá khổng lồ nhô ra triền núi. Nơi đây khí hậu
mát mẻ, là điểm lý tưởng để ngắm nhìn toàn cảnh biên thùy Tây Nam như bức tranh
sơn thủy đang bày ra trước mắt. Ngoài ra bạn còn có thể đến mũi Tàu - một tảng
đá giống chiếc thuyền lớn, tương truyền ngày xưa nơi đây là biển, có một chiếc
thuyền chìm ở đây rồi hóa đá. Trên đỉnh núi Tô có một hang sâu được gọi là Điện
Kín.
Cô Tô là ngọn núi có cấu tạo đặc biệt
bởi hệ thống hang động ngầm dầy đặc mà tiêu biểu là đồi Tức Dụp. Nếu ví thế núi
Tô như con chim phượng hoàng thì cái đuôi của nó chính là đồi Tức Dụp. Tên đồi
bắt nguồn từ tiếng Khmer là Tưk Chup, với “tưk” là nước, “chup” là thần thánh.
Người xưa cho rằng nơi đây có nguồn nước của thần thánh nên không bao giờ cạn.
Trong chiến tranh, đồi Tức Dụp được báo ghí gọi là “đồi 2 triệu dollars” tính theo số bom đạn quân đội Mỹ dội xuống
đây. Ngày nay, đồi Tức Dụp là địa điểm du lịch kết hợp giữa leo núi dã
ngoại, vui chơi giải trí, xem thú hoang dã, ẩm thực, đờn ca tài tử…
Từ thị trấn Tri Tôn, du khách tiếp tục
theo Tỉnh lộ 955 để đi về phía biên giới. Chùa Tam Bửu và Phi Lai là hai
ngôi chùa nằm cạnh nhau, thuộc thị trấn Ba Chúc (huyện Tri Tôn) được xem là Tổ
đình của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa. Đây là một tôn giáo bản địa ở An Giang do Đức Bổn
Sư Ngô Lợi khai sáng. Đồng thời, đạo nầy còn gắn liền với phong trào yêu nước
chống Pháp và khai hoang lập làng vào cuối thế kỷ XX.
Chùa Tam Bửu (Ảnh: Vĩnh Thông)
Chùa Tam Bửu có một bảo vật được xem là “trấn đạo chi bảo” là ngôi Long đình do Đức Bổn Sư thiết kế. Long đình làm bằng cây cam đàn, chạm trổ sắc nét, rất có giá trị nghệ thuật. Tín đồ thờ Long đình xem như một đấng bề trên khuất mặt gọi là Đức Phật Vương. Tuy nhiên, theo nhà văn Sơn Nam đây chính tượng trưng cho vua Hàm Nghi. Năm 1885, Pháp đến phá chùa và lấy đi ngôi Long đình, sau đó trưng bày tại Viện Bảo tàng Sài Gòn. Mãi đến năm 1971, chánh quyền Việt Nam Cộng hòa mới trao trả về chùa.
Chùa Phi Lai (Ảnh: Vĩnh Thông)
Chùa Phi Lai mang dáng vẻ truyền thống,
nóc cổ lầu, nhiều tầng mái, chánh điện thoáng rộng và cao ráo. Thực tế chùa Phi
Lai gồm hai phần theo mô hình “tiền đình hậu tự”, phía trước đình thần thôn An
Định thờ Thành hoàng bổn cảnh, phía sau là chùa Phi Lai thờ Ngọc Hoàng Huyền
Khung Cao Thượng Đế. Nơi đây còn có di tích vụ thảm sát Ba Chúc trong chiến
tranh biên giới Tây Nam. Hai ngôi chùa Tam Bửu - Phi Lai là chứng nhân cho vụ
thảm sát lịch sử hàng ngàn dân thường vào tháng 4 năm 1978. Hiện nay trong chùa
còn vết máu trên vách tường được lưu lại làm chứng tích lịch sử.
Bài & ảnh: VĨNH THÔNG
(Bài đăng trên Báo Sài Gòn giải phóng &
in trong sách An Giang núi rộng sông dài)
(Bài đăng trên Báo Sài Gòn giải phóng &
in trong sách An Giang núi rộng sông dài)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét